Klokkarsteinen og

I vestenden av Ulsåk ligger det noen usedvanlige steinformasjoner, Hemsedals ’Stonehenge’ om du vil, og som våre naboer i Storbritannia har også vi lurt på hvordan disse svære steinene kom dit og hvorfor de ligger akkurat her i Hemsils elvekant på Ulsåk. Som mange før oss, tyr også vi til fantasien for å forklare mystikken, og det finnes 3 kjente sagn om Hemsedals Klokkarstein.

St Olavssteinen

Det finnes flere sagn om Olav den Helliges ferder i Hemsedal. Olav var konge i Norge mellom 1015-1028, og er i dag kjent som han som brakte kristendommen til landet, og det er nok de lokale sagnene om han og Klokkarsteinen som har gjort at naturformasjonen også er kjent som St. Olavssteinen.

I følge ett av sagnene endte denne underlige formasjonen nemlig opp i elva da St. Olav gikk tvers over Hemsedal med den ene foten på Grøtenuten og den andre på Storehødn. I det han gjorde dette slapp han en stor stein han hadde i fanget ned i Hemsilelva. Steinen ble ødelagt i fallet, men ligger der enda som et minne og heter Klokkarsteinen.

En annen versjon forteller om en gang da St. Olav kom fra Valdres til Hemsedal. Han passerte Fetjaåene, og da han var sliten av reisen bestemte han seg for å ta en pause ved en liten fjellkant. Etter litt hvile fikk kongen øye på Hydnefossen på den andre siden av dalen og ville reise dit for å vanne hesten sin, men han tok sånn sats da han styrtet over dalen at en stor steinbit raste nedover fjellet mot ham fra hva som i dag er kjent som Kjerringkjeften (Hydnekjaften). I følge sagnet gjorde dette kongen så sint at han grep tak i en stor stein og kastet den ned i Hemsilelva hvor den fremdeles ligger i dag.

Den siste fortellingen beretter om et stort troll som prøvde å stoppe St. Olav i sin ferd gjennom Hemsedal. Det ville ikke kongen høre noe av, så han grep en stor neve stein fra Veslehødn der Kjerringkjeften er i dag og kastet den mot trollet. Likevel traff ikke steinen, men landet i stedet i Hemsilelva ved Fossheim hvor den ligger den dag i dag.

Historien om Klokkarsteinen og dei gamle kyrkjeklokkene i Hemsedal

Så ven ein klang hadde kyrkjeklokkene i Hemsedal at somme meinte dei var reint for gode for ei fjellbygd. Dei skulle til Drammen. Men dei kom ikkje langt...

Hovudvassvegen i Hemsedal er Heimsil, knapt farbar med båt over lengre strekker, men om vinteren var elvisen ei mykje nytta samferdslesåre. Den mest markante formasjonen ved Heimsil er Klokkarsteinen - eit enno levande minne om folk sin trang til å knytte segner til uvanlege naturformasjonar og til å bruka fantasien for å forklare korleids dei har vorte til. Ikkje minst kan Klokkarstienen stå som eit minnesmerke over kristendomen og kyrkja sin plass i det gamle bondesamfunnet. Hemsedal kyrkje har ikkje alltid lege som ho no ligg.

Den gamle stavkyrkja, eller Skadvinarkyrkja som ho vart kalla av di ho låg på garden Skadengard (Skadvin) sin grunn, stod fritt over dalen i Kyrkjebøgrenda. I den tida hang ikkje kyrkjeklokkene i eit kyrkjetårn slik dei gjer no, men i ein støpul ved sidna kyrkja, var det nok ikkje mange fleire enn dei som budde på Kyrkjebøgardane, på Haug og på Trøim som høyrde dei. Difor er det mange som meiner at støpulen med klokkene stod på Stupulhaugen, på kanten mot dalen. Derifrå ville ein kunne høyre dei vidt og breitt over dalen.

Versjon 1: St.Olavssteinen

Så ven ein klang hadde desse klokkenen at dei styrande tykte dei var reint for gode for ei lita fjellbygd. Dek skulle køyrast til Drammen. Dei køyrde over isen med klokkene , og det gjekk bra til dei kom til St. Olavsteinen, då vart klokkene med eitt så tunge at hesten ikke kunne rikke lasset av flekken. Dei spende føre ein hest til, men dette hjelpte ikkje det slag. Hemsedølene skjøna no kva som var årsak til dette og snudde. No drog ein to års gamal fole lasset attende til Hemsedalskyrkje som ingen ting. Sidan det har St. Olavsteinen hatt namnet Klokkarsteinen!

Versjon 2: Klokkarsteinen

Ved Fossheim på Ulsåk om lag ved foten av Grøteurda ligg Klokkarsteinen halvegs uti elva. Korleis desse steinane hadde kome dit dei ligg veit tre ulike folkesegner å fortelja, og Heilag Olav har ein finger med i spelet i alle tre:
Hans Flaten kallar steinen for St. Olavssteinen. Ein gong steig Sankte Olav tvers over Hemsedal med den eine foten på Grøtenuten og den andre på Storehødn. Han hadde ein stor stein i fanget, som han sleppte ned i Hemsila. Steinen sprakk sund i fallet, man ligg der enno, og heiter Klokkarsteinen.

Ola Eikre har skrive ned ein annan versjon etter Ola B. Løken: Ein gong kom Heilag Olav frå Valdres til Hemsedal. Han passerte Fetjaåne og like etter stoppa han for å ta seg ein rast ved ein bratt, liten fjellklant. Medan han låg der og kvilte, festa brystbilete av kongen seg i steinmosen på fjellklanten. Etter rasten kom Heilag Olav til eit lite tjern som i dag blir kalla Olavstjednet. Her seinka han ned ein stor koparkjel full av sølvmynter. Så fekk han sjå Hydnefossen på den andre sida av dalen og bestemte seg for å vatne hesten sin der. Han tok sats, sette over og landa på Veslehødn med så stor tyngde at det løysna ut eit stort skard som kallast Hødnskjaften. Dette gjorde kongen sint, han greip ein stor stein og slengde han nordvestsover. Steinen landa i Hemsil.

Versjon 3:

Endå en variant fortel at då Heilag Olav ein gong kom til Hemsedal, var det eit stort troll som prøvde å stoppa han. Kongen treiv då ein neve stein i Veslehødn, der Hødneskjaften er i dag, og kasta etter trollet, men steinen råkte ikkje og ramla ned ved Grøte!

Klokkarsteinen sprekk, historia var ikkje slutt med folungen

Hemsedal stavkyrkje vart riven i 1882. Dei gamle mellomalderklokkene heng no i Hemsedal kyrkje, der dei har vore i bruk fram til 1990 då det vart hengt opp nye klokker med automatisk riging i kyrkja. Same vinteren sprakk Klokkarsteinen og ein stor bit av steinen datt ut i Heimsil.

På tur i dag
Det er mye fint å gjøre ved Klokkarsteinen også i dag. Blant lokale er steinen et populært sted for klatring / buldring, og passer godt også for de litt yngre klatreentusiastene, samt nybegynnere som kanskje er litt nervøs for å begi seg opp i høyfjellet. Det er også fint å pakke med seg niste og en termos med noe godt, og nyte en fin piknik ved elvekanten. Dersom det er ekstra varmt kan det også være lurt å ta med litt badetøy om man har lyst på en avkjølende dukkert. En ting er sikkert, ved klokkarsteinen kan barna la fantasien løpe vill, og husk å fortell de sagnene.

Veibeskrivelse

Følg riksvei 52 mot Ulsåk og parker bilen ved butikken. Derfra er det kun en kort spasertur til Klokkarsteinen gjennom hyttene ved Hemsil hyttegrend.
Parker til høyre for butikken, mot hyttene. Her går det en liten gangsti mellom en av hyttene og de større huset. Gå forbi alle hyttene så kommer det en grusvei som tar deg frem til steinformasjonen. Du kan også se steinformasjonen fint fra andre siden av Hemsil, da tar du hengebrua over til andre siden. Hengebrua finner du ved hyttene.